શેરબજારમાં પૈસાનું રોકાણ કરતી વખતે રોકાણકારોના મનમાં હંમેશા એવો ડર રહે છે કે શેર ઘટી જશે. મોટા રોકાણકારો આને લઈને ખૂબ જ ચિંતિત છે કારણ કે જો કોઈ વ્યક્તિ બજારમાં રૂ. 10 લાખ, રૂ. 1 કરોડ કે તેથી વધુનું રોકાણ કરે છે તો શેરમાં ઘટાડો થવાનો સ્વાભાવિક ડર રહે છે. પરંતુ, શેરોમાં કરોડો રૂપિયાનું રોકાણ કરનારા રોકાણકારોને નુકસાનથી બચવા માટે વીમો પણ મળે છે. તમે વિચારતા હશો કે શેર ખરીદતી વખતે કયા પ્રકારનો વીમો હોય છે તેના વિશે ઘણા લોકો અજાણ હોય છે. શેરોમાં નાણાંનું રોકાણ બજારના જોખમોને આધીન હોવાથી અને જ્યાં જોખમ હોય ત્યાં તમારી જાતને સુરક્ષિત કરવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આને ધ્યાનમાં રાખીને શેરબજારમાં F&O એટલે કે ફ્યુચર એન્ડ ઓપ્શનનો કોન્સેપ્ટ રજૂ કરવામાં આવ્યો છે, જેને હેજિંગ ટૂલ કહેવામાં આવે છે. ચાલો તમને જણાવીએ કે કેવી રીતે આના દ્વારા શેરની કિંમત ઘટવા છતાં કોઈ નુકસાન થતું નથી..
હેજિંગ શું છે?
એચડીએફસી સિક્યોરિટીઝના કોમોડિટી હેડના જણાવ્યા અનુસાર શેરબજારમાં હેજિંગનો અર્થ જોખમ વ્યવસ્થાપન વ્યૂહરચના છે. તેનો ઉપયોગ રોકાણકારો દ્વારા શેરની કિંમતમાં સંભવિત નુકસાન ઘટાડવા માટે થાય છે. હેજિંગ સુવિધા શેર, બોન્ડ, કોમોડિટી અને કરન્સી તમામ બજારોમાં ઉપલબ્ધ છે.
F&O એટલે જોખમ સુરક્ષા વીમો
ધારો કે તમે ઘણું સંશોધન કર્યા પછી એક શેર ખરીદ્યો છે અને તમને ખાતરી છે કે આવનારા દિવસોમાં શેરની કિંમત વધશે. પરંતુ બજારમાં તેની કોઈ ગેરંટી નથી. એક ખરાબ સમાચારને કારણે શેરના ઘટાડો થયો. ત્યારે તમારી સ્થિતિને હેજ કરવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. ધારો કે તમે XYZ સ્ટોક ખરીદો છો જેની કિંમત રૂ. 130 છે. જો તમે 130 રૂપિયાના ભાવે 10,000 શેર ખરીદ્યા છે, તો તેનો અર્થ એ કે તમે કુલ 13 લાખ રૂપિયાનું રોકાણ કર્યું છે. જરા વિચારો, 13 લાખ રૂપિયા એક મોટી રકમ છે અને અમે તેને એવા બજારમાં રાખીએ છીએ જ્યાં જોખમ અને નફો બંને ઉપલબ્ધ હોય. જેવી રીતે જ્યારે આપણે મોંઘી કાર ખરીદીએ છીએ અને તેની સલામતી માટે કિંમતી જ્વેલરી લોકરમાં રાખીએ છીએ ત્યારે વીમો લેવામાં આવે છે, તેમ આ બંને કાર્યો માટે આપણે પ્રીમિયમ અથવા ભાડું ચૂકવવું પડે છે. તેવી જ રીતે, તમે ભવિષ્યમાં અને વિકલ્પમાં પ્રીમિયમ ચૂકવીને તમારી રૂ. 13 લાખની સ્થિતિને હેજ કરી શકો છો. F&O માં પુટ અથવા કોલ વિકલ્પોની ખરીદી અથવા વેચાણ દ્વારા રોકડ બજારની સ્થિતિ સરળતાથી હેજ કરી શકાય છે. જો કે, કૉલ્સ અને પુટ્સ ખરીદવા માટે માત્ર પ્રીમિયમ ચૂકવવું પડશે જે ઘણું ઓછું છે જ્યારે વેચાણ માટે, માર્જિન જરૂરી છે જે ઘણું વધારે છે.